Ali Ekber Yıldırım’ın aktardığına göre, rekolte tespiti sürecinde önemli kurumsal değişiklikler yaşandı. 2007 yılına kadar İzmir Ticaret Borsası’nın koordinasyonunda yapılan rekolte tespiti, Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi’nin (UZZK) kurulmasıyla bu kuruma devredildi. Son yıllarda ise Tarım Bakanlığı’nın sürece daha fazla dahil olmasıyla, il ve ilçe bazlı değerlendirmeler yapılmaya başlandı.
Ağaç Varlığında Dikkat Çeken Artış
Türkiye’nin zeytin ağacı varlığında önemli bir artış kaydedildi. Son bir yılda 2 milyon yeni ağaç dikimi gerçekleştirildi. Mevcut durumda:
- 172 milyon meyve veren ağaç
- 32.5 milyon meyve vermeyen genç ağaç
- Toplam yaklaşık 200 milyon zeytin ağacı
Üretim Detayları ve Dönüşüm Oranları
Toplam 3.6 milyon ton zeytin üretiminin dağılımı şöyle gerçekleşecek:
- 750.000 ton (%20) sofralık zeytin
- 2.850.000 ton (%80) yağlık zeytin
Yağlık zeytinden, ortalama 7 kilogram zeytinden 1 litre yağ elde edilme oranıyla, 475.000 ton zeytinyağı üretimi bekleniyor.
Stok Durumu ve Piyasa Dinamikleri
UZZK Başkanı Mustafa Tan’ın açıklamalarına göre, geçen sezondan 100-150 bin ton civarında stok zeytinyağı bulunuyor. Bu durum, ihracat kısıtlamalarının bir sonucu olarak ortaya çıktı.
Kuraklık Endişesi ve Üretici Görüşleri
Ali Ekber Yıldırım, üreticilerden gelen geri bildirimleri şöyle aktarıyor: “Üreticilerden gelen mesajlarda, zeytin miktarının fazla olmasına rağmen, yağmur yetersizliği nedeniyle yağ oranının düşebileceği endişesi var. Kuraklık nedeniyle bazı bölgelerde zeytinin zarar gördüğü bildiriliyor.”
Uluslararası Piyasa ve İhracat Durumu
Ali Ekber Yıldırım, uluslararası piyasalardaki durumu şöyle değerlendiriyor: “İtalya’da zeytinyağı üretimi normal seviyeye geliyor. İspanya’da son 3 yıldır kuraklık nedeniyle üretim yarı yarıya azalmıştı. Bu yıl İspanya’da 1.5 milyon ton üretim bekleniyor. Avrupa’daki üretim artışı, Türkiye’nin ihracat potansiyelini etkileyebilir.”
Fiyat Beklentileri ve Maliyet Artışları
Rekor üretim beklentisine rağmen, maliyetlerdeki artışlar fiyatları etkiliyor. Ali Ekber Yıldırım’ın değerlendirmesine göre:
- Zeytin toplama maliyetleri geçen yıla göre iki katına çıktı
- İç piyasada fiyatların çok fazla gevşemesi beklenmiyor
- Üreticiler maliyetler nedeniyle endişeli
Taklit ve Tağşiş Sorunu
Sektörün önemli sorunlarından biri olan taklit ve tağşiş konusunda Ali Ekber Yıldırım şu bilgileri paylaşıyor: “Tarım ve Orman Bakanlığı’nın son açıklamasına göre, tespit edilen 800 taklit ve tağşiş ürünün 345’i zeytinyağı ve bitkisel yağ grubunda yer alıyor. Piyasanın bu sahte ürünlerden temizlenmesi kolay görünmüyor.”
2024 yılı zeytin ve zeytinyağı üretiminde rekor beklentisi, sektör için hem fırsat hem de zorlukları beraberinde getiriyor. Yüksek üretim miktarına rağmen, artan maliyetler, ihracat zorlukları ve piyasa dinamikleri nedeniyle fiyatlarda önemli bir düşüş beklenmiyor. Sektörün en önemli gündem maddeleri arasında ihracat stratejileri, maliyet yönetimi ve kalite kontrolü yer alıyor.
