Önemli Not: Bu makale, 2024-2025 yılları için açıklanan tarımsal desteklemeleri detaylı bir şekilde ele almaktadır. Çiftçilerimizin bu desteklerden en iyi şekilde yararlanabilmeleri için hazırlanmıştır. Bilgiler, resmi açıklamalara dayanmaktadır ve uygulamada değişiklikler olabileceğini unutmayınız.
Değerli çiftçilerimiz, tarım sektörünün güçlendirilmesi ve sürdürülebilir tarım uygulamalarının teşvik edilmesi amacıyla, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından 2024-2025 yılları için yeni bir tarımsal destekleme modeli açıklanmıştır. Bu kapsamlı rehber, sizlere bu yeni model hakkında detaylı bilgi sunmayı ve desteklerden nasıl yararlanabileceğinizi açıklamayı amaçlamaktadır.
Yeni destekleme modeli, çiftçilerimizin uzun vadeli planlama yapabilmelerini sağlamak amacıyla üç yıllık bir süreyi kapsamaktadır. Bu rehberde, her bir destek kalemini ayrıntılı olarak inceleyecek, örnek hesaplamalar yapacak ve sıkça sorulan sorulara yanıt vereceğiz.
2. Yeni Destekleme Sistemi
2024-2025 yılı tarımsal desteklemeleri, önceki yıllara göre önemli değişiklikler ve yenilikler içermektedir. Bu yeni sistem, çiftçilerimizin daha verimli ve planlı üretim yapmalarını teşvik etmeyi amaçlamaktadır.
2.1 Öne Çıkan Değişiklikler
- Temel Destek Kavramı: “Mazot Gübre desteği” terimi yerine artık “Temel Destek” ifadesi kullanılmaya başlanmıştır. Bu değişiklik, desteğin kapsamını genişletmeyi ve çiftçilerin farklı ihtiyaçlarına cevap vermeyi amaçlamaktadır.
- Ek-5 Formu Değişiklikleri: Arazinin tamamını eken çiftçiler, artık mirasçıların bilgilerini Ek-5 Formu’na yazmak zorunda değildir. Bu düzenleme, özellikle hisseli arazilerde üretim yapan çiftçilerin bürokratik işlemlerini azaltacaktır.
- Destek Miktarlarında Artış: 2024 yılına göre destekleme miktarları önemli ölçüde artırılmıştır. Bu artış, artan maliyetler karşısında çiftçilerimizin rekabet gücünü korumayı hedeflemektedir.
- Üç Yıllık Plan: Yeni model, üç yıllık bir süreyi kapsayacak şekilde tasarlanmıştır. Bu sayede çiftçiler, orta vadeli üretim planlaması yapabileceklerdir.
Örnek: Ek-5 Formu Değişikliği
Ahmet Bey, 100 dekarlık hisseli bir arazinin tamamını ekmektedir. Önceki sistemde, diğer hissedarların bilgilerini de Ek-5 Formu’na yazmak zorundaydı. Yeni sistemde ise, arazinin tamamını ektiği için diğer hissedarların bilgilerini forma yazmak zorunda değildir. Bu değişiklik, Ahmet Bey’in destekleme başvuru sürecini önemli ölçüde kolaylaştıracaktır.
2.2 Yeni Sistemin Avantajları
- Uzun Vadeli Planlama: Üç yıllık destek planı, çiftçilerin daha uzun vadeli yatırım ve üretim kararları almasına olanak tanır.
- Bürokratik İşlemlerin Azaltılması: Ek-5 Formu gibi belgelerdeki değişiklikler, çiftçilerin idari yükünü hafifletir.
- Hedefli Destekler: Planlı üretim desteği gibi uygulamalar, ülkenin ihtiyaç duyduğu ürünlerin üretimini teşvik eder.
- Sürdürülebilir Tarım Teşviki: Organik tarım ve iyi tarım uygulamaları gibi sürdürülebilir yöntemlere verilen destekler artırılmıştır.
- Bölgesel İhtiyaçlara Uyum: Süt havzası illeri ve yeraltı suyu kısıtlı alanlar için özel destekler, bölgesel ihtiyaçlara cevap verir.
3. Temel Destek Miktarları
Temel Destek, çiftçilerimizin en temel ihtiyaçlarını karşılamayı amaçlayan bir destek türüdür. Bu destek, eski sistemdeki mazot ve gübre desteğinin yerini almıştır ve daha kapsamlı bir yaklaşım sunmaktadır.
3.1 Temel Destek Hesaplama Yöntemi
Temel Destek miktarı, 2025 yılı için dekar başına 244 TL olarak belirlenmiştir. Ancak bu miktar, ürün kategorilerine göre farklı katsayılarla çarpılarak hesaplanmaktadır. İşte detaylı açıklama ve örneklerle temel destek hesaplama yöntemi:
| Kategori | Ürünler | Katsayı | 2025 Miktar (Dekar) |
|---|---|---|---|
| 1. kategori | Aspir, Mercimek, Mısır (dane), Nohut, Patates, Soğan (Kuru), Birinci Grup Yem Bitkileri, Diğer Ürünler | 1 | 244 TL |
| 2. kategori | Arpa, Buğday, Çavdar, Tritikale, Yulaf, İkinci Grup Yem bitkileri | 1,3 | 317,2 TL |
| 3. kategori | Ayçiçeği (yağlık), Fındık, Kanola, Fasulye (kuru), Soya, Çay | 1,5 | 366 TL |
| 4. kategori | Çeltik, Pamuk (kütlü) | 2,25 | 549 TL |
Örnek 1: Buğday Üreticisi için Temel Destek Hesaplaması
Mehmet Bey, Konya’da 100 dekar alanda buğday üretimi yapmaktadır. Buğday, 2. kategori ürünler arasında yer almaktadır.
Hesaplama:
- Temel Destek Miktarı: 244 TL/dekar
- Buğday için Katsayı: 1,3
- Dekar Başına Destek: 244 TL x 1,3 = 317,2 TL
- Toplam Destek: 317,2 TL x 100 dekar = 31.720 TL
Sonuç: Mehmet Bey, 100 dekar buğday üretimi için 31.720 TL temel destek alacaktır.
Örnek 2: Pamuk Üreticisi için Temel Destek Hesaplaması
Ayşe Hanım, Aydın’da 50 dekar alanda pamuk üretimi yapmaktadır. Pamuk, 4. kategori ürünler arasında yer almaktadır.
Hesaplama:
- Temel Destek Miktarı: 244 TL/dekar
- Pamuk için Katsayı: 2,25
- Dekar Başına Destek: 244 TL x 2,25 = 549 TL
- Toplam Destek: 549 TL x 50 dekar = 27.450 TL
Sonuç: Ayşe Hanım, 50 dekar pamuk üretimi için 27.450 TL temel destek alacaktır.
3.2 Yem Bitkileri Grupları ve Destekleri
Yem bitkileri, hayvancılık sektörünün önemli bir girdisi olduğu için özel bir destek kategorisinde değerlendirilmektedir. Yem bitkileri iki gruba ayrılmıştır ve her grup farklı destek miktarlarına tabidir:
3.2.1 Birinci Grup Yem Bitkileri
- Fiğ
- Burçak
- Mürdümük
- Hayvan Pancarı
- Yem Şalgamı
- Yem Bezelyesi
- Yem Baklası
- Üçgül
- İtalyan Çimi
- Yulaf (yeşil ot)
- Tritikale (Yeşil ot)
Bu gruptaki yem bitkileri ve bunlardan yapılan silajlar için dekar başına 244 TL temel destek verilmektedir.
3.2.2 İkinci Grup Yem Bitkileri
- Yonca
- Korunga
- Yapay Çayır
- Mera
- Silajlık Mısır
- Silajlık Soya
- Sorgum Otu
- Sorgum Sudan Otu Melezi
Bu gruptaki yem bitkileri için dekar başına 317,2 TL (244 TL x 1,3) temel destek verilmektedir.
Örnek 3: Yonca Üreticisi için Temel Destek Hesaplaması
Ali Bey, Erzurum’da 30 dekar alanda yonca üretimi yapmaktadır. Yonca, ikinci grup yem bitkileri arasında yer almaktadır.
Hesaplama:
- Temel Destek Miktarı: 244 TL/dekar
- İkinci Grup Yem Bitkileri için Katsayı: 1,3
- Dekar Başına Destek: 244 TL x 1,3 = 317,2 TL
- Toplam Destek: 317,2 TL x 30 dekar = 9.516 TL
Sonuç: Ali Bey, 30 dekar yonca üretimi için 9.516 TL temel destek alacaktır.
3.3 Nadas Alanları için Temel Destek
Tarım arazilerinin sürdürülebilir kullanımını teşvik etmek amacıyla, nadas alanları için de bir destek öngörülmüştür. Nadas alanlarına verilen destek, normal temel destek miktarının 0,30 katı olarak belirlenmiştir.
Örnek 4: Nadas Alanı için Temel Destek Hesaplaması
Fatma Hanım, Ankara’da 200 dekar arazisinin 50 dekarını nadasa bırakmıştır.
Hesaplama:
- Temel Destek Miktarı: 244 TL/dekar
- Nadas Alanları için Katsayı: 0,30
- Dekar Başına Destek: 244 TL x 0,30 = 73,2 TL
- Toplam Destek: 73,2 TL x 50 dekar = 3.660 TL
Sonuç: Fatma Hanım, 50 dekar nadas alanı için 3.660 TL temel destek alacaktır.
3.4 Temel Destek Başvurusu ve Ödeme Süreci
Temel Destek almak isteyen çiftçilerimizin izlemesi gereken adımlar şunlardır:
- Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS) Güncellemesi: Üreticiler, her yıl ÇKS kayıtlarını güncellemek zorundadır. Bu güncelleme, genellikle yılın ilk aylarında yapılır.
- Başvuru: ÇKS kaydı güncel olan çiftçiler, il veya ilçe tarım müdürlüklerine başvurarak temel destek talebinde bulunurlar.
- Kontrol ve Onay: Tarım müdürlükleri, başvuruları inceler ve gerekli kontrolleri yapar.
- Ödeme: Onaylanan başvurular için ödemeler, genellikle yılın ikinci yarısında, Bakanlığın belirlediği tarihlerde yapılır.
Önemli Not: Temel Destek ödemeleri, genellikle iki taksit halinde yapılmaktadır. İlk taksit genellikle yılın ortalarında, ikinci taksit ise yıl sonuna doğru ödenir. Kesin ödeme tarihleri, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından her yıl ayrıca duyurulur.
4. Planlı Üretim Desteği
Planlı üretim desteği, ülkemizin tarımsal üretim politikalarına uygun olarak, belirli ürünlerin üretimini teşvik etmek amacıyla uygulanmaktadır. Bu destek, çiftçilerimizi stratejik öneme sahip ürünlere yönlendirmeyi ve ülke ihtiyaçlarına uygun bir üretim planlamasını hedeflemektedir.
4.1 Planlı Üretim Desteği Kapsamındaki Ürünler ve Destek Miktarları
Planlı üretim desteği, temel destek miktarına ek olarak verilen bir destektir. Aşağıdaki tablo, planlı üretim desteği kapsamındaki ürünleri ve destek miktarlarını göstermektedir:
| Kategori | Ürünler | Katsayı | 2025 Miktar (Dekar) |
|---|---|---|---|
| 1. kategori | Aspir, Mercimek, Mısır (dane), Nohut, Patates, Soğan (Kuru), Birinci Grup Yem Bitkileri | 1 | 244 TL |
| 2. kategori | Arpa, Buğday, İkinci Grup Yem bitkileri | 1,3 | 317,2 TL |
| 3. kategori | Ayçiçeği (yağlık), Kanola, Fasulye (kuru), Soya | 1,5 | 366 TL |
| 4. kategori | Pamuk (kütlü) | 2,25 | 549 TL |
4.2 Planlı Üretim Desteği Hesaplama Örnekleri
Örnek 1: Mercimek Üreticisi için Planlı Üretim Desteği Hesaplaması
Ahmet Bey, Şanlıurfa’da 80 dekar alanda mercimek üretimi yapmaktadır. Mercimek, 1. kategori ürünler arasında yer almaktadır.
Hesaplama:
- Temel Destek Miktarı: 244 TL/dekar
- Planlı Üretim Desteği Miktarı: 244 TL/dekar
- Toplam Destek Miktarı: 244 TL + 244 TL = 488 TL/dekar
- 80 dekar için Toplam Destek: 488 TL x 80 dekar = 39.040 TL
Sonuç: Ahmet Bey, 80 dekar mercimek üretimi için toplam 39.040 TL destek alacaktır (Temel Destek + Planlı Üretim Desteği).
Örnek 2: Ayçiçeği Üreticisi için Planlı Üretim Desteği Hesaplaması
Fatma Hanım, Edirne’de 120 dekar alanda ayçiçeği (yağlık) üretimi yapmaktadır. Ayçiçeği, 3. kategori ürünler arasında yer almaktadır.
Hesaplama:
- Temel Destek Miktarı: 244 TL x 1,5 = 366 TL/dekar
- Planlı Üretim Desteği Miktarı: 244 TL x 1,5 = 366 TL/dekar
- Toplam Destek Miktarı: 366 TL + 366 TL = 732 TL/dekar
- 120 dekar için Toplam Destek: 732 TL x 120 dekar = 87.840 TL
Sonuç: Fatma Hanım, 120 dekar ayçiçeği üretimi için toplam 87.840 TL destek alacaktır (Temel Destek + Planlı Üretim Desteği).
4.3 Planlı Üretim Desteğinin Önemi ve Faydaları
Planlı üretim desteği, çiftçilerimiz ve ülke ekonomisi için birçok fayda sağlamaktadır:
- Stratejik Ürün Üretiminin Teşviki: Ülkemizin ihtiyaç duyduğu ve ithalat bağımlılığını azaltacak ürünlerin üretimi teşvik edilmektedir.
- Piyasa Dengesinin Sağlanması: Belirli ürünlerin üretiminin artırılması, arz-talep dengesinin sağlanmasına yardımcı olmaktadır.
- Çiftçi Gelirlerinin Artırılması: Ek destek sayesinde, çiftçilerimizin gelirleri artmakta ve üretim maliyetleri dengelenmektedir.
- Sürdürülebilir Tarım: Planlı üretim, toprak ve su kaynaklarının daha etkin kullanımını sağlayarak sürdürülebilir tarımı desteklemektedir.
- Gıda Güvenliği: Stratejik ürünlerin üretiminin artırılması, ülkenin gıda güvenliğine katkıda bulunmaktadır.
4.4 Planlı Üretim Desteği Başvuru Süreci
Planlı üretim desteğinden yararlanmak isteyen çiftçilerimizin izlemesi gereken adımlar şunlardır:
- ÇKS Kaydı: Çiftçi Kayıt Sistemi’ne kayıtlı olmak ve bilgileri güncel tutmak gerekmektedir.
- Üretim Planlaması: Destek kapsamındaki ürünlerden hangisini veya hangilerini üreteceğinize karar verin.
- Başvuru: İl veya ilçe tarım müdürlüklerine başvurarak planlı üretim desteği talebinde bulunun.
- Belgelendirme: Üretim yaptığınızı gösteren belgeleri (hasat belgesi, satış faturası vb.) ilgili kurumlara ibraz edin.
- Kontrol ve Onay: Tarım müdürlükleri gerekli kontrolleri yapacak ve başvurunuzu onaylayacaktır.
- Ödeme: Onaylanan başvurular için ödemeler, Bakanlığın belirlediği tarihlerde yapılacaktır.
Önemli Hatırlatma: Planlı üretim desteği başvuruları ve ödemeleri, genellikle temel destek ile birlikte değerlendirilmektedir. Ancak, her yıl için spesifik tarihler ve gereklilikler değişebilir. Bu nedenle, güncel bilgiler için yerel tarım müdürlüklerinizle iletişimde kalmanız önemlidir.
5. Süt Havzası İlleri ve Yem Bitkileri Desteği
Süt üretiminin yoğun olduğu bölgelerde yem bitkisi üretimini teşvik etmek ve süt üreticilerinin yem maliyetlerini düşürmek amacıyla, bazı iller “Süt Havzası” olarak belirlenmiş ve bu illerde yem bitkisi üreten çiftçilere ek destek sağlanmıştır.
5.1 Süt Havzası İlleri
2024-2025 dönemi için belirlenen Süt Havzası İlleri şunlardır:
- Amasya
- Bingöl
- Bitlis
- Burdur
- Çanakkale
- Denizli
- Diyarbakır
- Erzincan
- Erzurum
- Giresun
- Kahramanmaraş
- Kars
- Konya
- Muş
- Tekirdağ
5.2 Süt Havzası İllerinin Önemi
Süt Havzası İlleri, Türkiye’nin süt üretiminde önemli bir rol oynamaktadır. Bu iller, coğrafi konumları, iklim şartları ve mera alanlarının genişliği nedeniyle süt hayvancılığı için oldukça elverişlidir. Ayrıca, bu illerde süt üretimi konusunda geleneksel bir bilgi birikimi ve deneyim mevcuttur.
5.3 Süt Havzası İllerinde Uygulanan Destekler
Tarım ve Orman Bakanlığı, Süt Havzası İllerinde süt üretimini teşvik etmek ve kalitesini artırmak amacıyla çeşitli destekler sunmaktadır. Bu destekler arasında:
- Süt primi ödemeleri
- Yem bitkileri üretimi desteği
- Hayvan başına destek ödemeleri
- Soğuk zincir ve depolama yatırımlarına destek
- Genç çiftçi projeleri desteği
5.4 Süt Havzası İllerinin Geleceği
Süt Havzası İlleri, Türkiye’nin süt ve süt ürünleri sektöründeki rekabet gücünü artırmada kritik bir role sahiptir. Önümüzdeki yıllarda, bu illerde süt üretiminin artırılması, kalitenin yükseltilmesi ve süt işleme tesislerinin modernizasyonu hedeflenmektedir. Ayrıca, organik süt üretimi ve yüksek katma değerli süt ürünlerinin geliştirilmesi de planlar arasındadır.
Süt Havzası İlleri, Türkiye’nin süt üretiminde önemli bir potansiyele sahiptir. Bu illerin desteklenmesi ve geliştirilmesi, ülkenin süt ve süt ürünleri sektöründeki rekabet gücünü artıracak, kırsal kalkınmaya katkı sağlayacak ve gıda güvenliğini güçlendirecektir. Süt Havzası İllerinin başarısı, sadece tarım sektörü için değil, aynı zamanda ülke ekonomisi için de büyük önem taşımaktadır.
